آگاهی مرتبه بالاتر در فلسفه ابن سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه وحکمت دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

تبیین آگاهی از نظر ابن‏سینا با آگاهی مرتبه بالاتر میسر است. از نظر ابن‏سینا انسان به بخشی از دانسته­های خود آگاهی هوشیارانه ندارد. ناهوشیاری هم در آگاهی­های طبعی یعنی آگاهی به ذات و بدیهیات و هم در ادراکات حسی، خیالی و عقلی وجود دارد. آنچه باعث تمایز آگاهی هوشیارانه از آگاهی ناهوشیارانه می­شود، حضور نفس به مثابه ناظر ادراکات در اولی و عدم حضور آن در دومی است؛ بنابراین، کسب آگاهی تنها با تنبه و توجه و التفات نفس ممکن است، یعنی تا زمانی که انسان نداند که می­داند، آگاهی حاصل نشده است؛ از این­رو، آگاهی مستلزم آگاهی مرتبه بالاتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Higher-order Consciousness in Avicenna’s Philosophy

نویسندگان [English]

  • mohahammad saeeidimer 1
  • Akram Safarnouralah 2
1 Professor, Department of Philosophy and Logic, Tarbiat Modares University, Iran
2 PhD Student of Philosophy, Tarbiat Modares University, Iran
چکیده [English]

We can explain “knowing” in Avicenna's thought through higher-order consciousness. He admits unconscious perception both in innate human knowledge namely self-awareness and self-evident concepts and propositions and in sense perceptions, imaginary perceptions, and intellectual perceptions. The difference between conscious and unconscious perceptions is due to the presence of self as the spectator of perception in the earlier and the absence of that in the later. So acquiring knowledge is possible only through presence, attention, and intention of self, hence one knows that she knows. So “knowing” requires higher-order consciousness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher-order consciousness
  • Conscious perception
  • Intention
  • Self-Consciousness
  • Avicenna

عنوان مقاله [العربیة]

العلم الأعلی فی فلسفة ابن‏ سینا

چکیده [العربیة]

یتیّسر تبیین العلم من منظور ابن‏ سینا من خلال العلم الأعلی. إذ یعتقد ابن‏ سینا أنّ الإنسان لا یعلم بطرف من معلوماته علماً واعیاً. وهذا اللاوعی لا نجده فی أنواع العلم بالطبع أو العلم بالذات والبدیهیات فحسب، بل فی الإدراکات الحسّیة والخیالیة والعقلیة أیضاً. وما یمیّز العلم الواعی عن العلم اللاواعی حضور النفس بصفتها مراقبة الإدراکات فی الأولی، وغیابها فی الثانیة. وعلی هذا الأساس، فلا یمکن تحقیق العلم إلا بالتنبّه وحضور القلب وعنایة النفس؛ وبالأحری فإنّ العلم غیر حاصل مادام الإنسان جاهلاً بعلمه، وبذلک فإنّ العلم یستلزم العلم الأعلی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العلم الأعلی
  • الإدراک الواعی
  • التنبّه
  • العنایة
  • ابن‏ سینا