یافته‌هایی نو دربارۀ الانصاف بر پایۀ المباحثات شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 قم، میدان معلم، رو به روی موسسه عمرانیه، ساختمان امام کاظم علیه السلام طبقه۳

2 مدرسه تخصصی فقه امام کاظم (ع). قم. ایران

3 عضو هیات علمی / دانشگاه علامه طباطبایی

10.30497/ap.2024.245831.1662

چکیده

به منظور تقریر و تبیین جامع منظومه فکری شیخ‌الرئیس ابو علی سینا و بویژه تشخیص میزان و کیفیت ابداعات فلسفی او، ارجاع و استناد به آثار کمتر‌شناخته‌شده وی از جمله کتاب الانصاف ضروری است.این ضرورت نه فقط به لزوم تکمیل هندسه«حکمت مشرقی»وی،بلکه به تقریر درست مبادی و مبانی اندیشه فلسفی عالم اسلام و میزان استقلال و هویت پدیده‌ای به نام«فلسفه اسلامی»بازمی‌گردد.وجه دیگر اهمیت این ارجاع و پژوهش آن است که ابن‌سینا در کتاب یادشده با بررسی و سنجش انظار شارحین قدیم و جدید ارسطو،به قضاوت سنت‌های فلسفی متعارف تا زمان خود وی و محاکمه میان آنها می‌پردازد؛چیزی که در کمتر آثاری از این دست می توان مشاهده کرد.با وجود قطعیت تالیف اثر و انتساب آن به ابن‌سینا،اما پرسش‌های متعددی حول مضامین و مطاوی این کتاب وجود دارد،علاوه برآنکه در مورد زمان پیدایش و تالیف اثر،کمیت و کیفیت محتوا و مساله بازنویسی آن،بحث‌هایی مطرح شده است.در نوشتار حاضر تلاش شده با استفاده از منابع و مصادر تاریخی،فلسفی و قسمت‌هایی از متن کتاب المباحثات به عنوان شاهد و قرینه‌ای مهم به برخی برسش‌های مذکور پاسخ داده شود.

در مجموع باید گفت الانصاف دارای یک نسخه ابتدایی و یک نسخه بازنویسی شده است و ابن‌سینا در هرکدام،پرداختی متفاوت نسبت به شرح‌های کتب ارسطو داشته است.تلاش او این بوده است که در ضمن قضاوت منصفانه میان انظار مختلف، با تعیین اصولی که آنها را از کتاب های اصلی حِکمی به دست می آورد، ابهامات موجود در کتاب های ارسطو را بر بایه ملاکات عقلی و قطعی برطرف کند. در این میان کیفیت مراودات علمی ابن سینا و شاگردان او نیز با اندیشمندان زمان - بخصوص اهل بغداد – حول موضوعات و مسائل فلسفی تا حدی روشن گردیده است. به منظور استشهاد به آثار و ادبیات خود ابن سینا در این زمینه، ترجمه بخشی از متن و ملحقات المباحثات به این نوشتار پیوست شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

New findings on Al-Insaf according to the Al-Mobahesat of Avicenna

نویسندگان [English]

  • Mohammad Broomand 1
  • Mohammad Hossein Ansari 2
  • Hosin Kalbasi Ashtari 3
1 قم، میدان معلم، رو به روی موسسه عمرانیه، ساختمان امام کاظم علیه السلام طبقه۳
2 Imam Kazem Specialized School of Jurisprudence. Qom. Iran
3 Member of Department of Philosophy/ Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

به منظور تقریر و تبیین جامع منظومه فکری شیخ‌الرئیس ابو علی سینا و بویژه تشخیص میزان و کیفیت ابداعات فلسفی او، ارجاع و استناد به آثار کمتر‌شناخته‌شده وی از جمله کتاب الانصاف ضروری است.این ضرورت نه فقط به لزوم تکمیل هندسه«حکمت مشرقی»وی،بلکه به تقریر درست مبادی و مبانی اندیشه فلسفی عالم اسلام و میزان استقلال و هویت پدیده‌ای به نام«فلسفه اسلامی»بازمی‌گردد.وجه دیگر اهمیت این ارجاع و پژوهش آن است که ابن‌سینا در کتاب یادشده با بررسی و سنجش انظار شارحین قدیم و جدید ارسطو،به قضاوت سنت‌های فلسفی متعارف تا زمان خود وی و محاکمه میان آنها می‌پردازد؛چیزی که در کمتر آثاری از این دست می توان مشاهده کرد.با وجود قطعیت تالیف اثر و انتساب آن به ابن‌سینا،اما پرسش‌های متعددی حول مضامین و مطاوی این کتاب وجود دارد،علاوه برآنکه در مورد زمان پیدایش و تالیف اثر،کمیت و کیفیت محتوا و مساله بازنویسی آن،بحث‌هایی مطرح شده است.در نوشتار حاضر تلاش شده با استفاده از منابع و مصادر تاریخی،فلسفی و قسمت‌هایی از متن کتاب المباحثات به عنوان شاهد و قرینه‌ای مهم به برخی برسش‌های مذکور پاسخ داده شود.

در مجموع باید گفت الانصاف دارای یک نسخه ابتدایی و یک نسخه بازنویسی شده است و ابن‌سینا در هرکدام،پرداختی متفاوت نسبت به شرح‌های کتب ارسطو داشته است.تلاش او این بوده است که در ضمن قضاوت منصفانه میان انظار مختلف، با تعیین اصولی که آنها را از کتاب های اصلی حِکمی به دست می آورد، ابهامات موجود در کتاب های ارسطو را بر بایه ملاکات عقلی و قطعی برطرف کند. در این میان کیفیت مراودات علمی ابن سینا و شاگردان او نیز با اندیشمندان زمان - بخصوص اهل بغداد – حول موضوعات و مسائل فلسفی تا حدی روشن گردیده است. به منظور استشهاد به آثار و ادبیات خود ابن سینا در این زمینه، ترجمه بخشی از متن و ملحقات المباحثات به این نوشتار پیوست شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • المباحثات
  • الانصاف
  • ابن سینا
  • ارسطو
  • ابوجعفرکیا
  • حکمت مشرقی