شادی و غم از دیدگاه ابن سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

2 استادیار گروه فلسفه و حکمت دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

شادی و غم از مهم‏ترین و اساسی ‏ترین حالاتی هستند که برای هر فردی در زندگی ­اش عارض می ‏شوند. درمیان متفکران مسلمان، ابن‏ سینا برای تحلیل و بررسی این کیفیت نفسانی، بسیار کوشیده و این دو مقوله را درپرتو رابطۀ نفس ناطقه با بدن و نیز حالات روح بخاری بررسی کرده است. پژوهش حاضر حول سه محور اصلی بدین شرح صورت گرفته است: نخست، تبیین حقیقت شادی و غم، و این مسئله که لذت با شادی و غم با درد، رابطه ­ای مطابق دارد و عروض یکی از حالات، مستلزم عروض حالت دیگر به انسان است؛ دوم، چگونگی عروض شادی و غم در نفس انسان که در این حوزه، بوعلی شادی و غم را از دو جهت، عارض بر انسان دانسته است: یکی تصورات نفسانی و دیگری عوارض بدنی؛ سوم، تأثیر شادی و غم بر سلامت و بیماری انسان، بدین شرح که این دو مقوله به ­دلیل اثرگذاشتن بر روح بخاری، نقشی مهم در سلامت انسان ایفا می‏ کنند. ازنظر ابن‏ سینا مکررشدن شادی به بروز شادی بیشتر در انسان و تکرار غمناک ­بودن به ناراحتی و غم بیشتر در او می‏ انجامد. از دیگر یافته­ های این پژوهش، تقسیم­ کردن شادی و غم بر سه قسم حسی، خیالی و عقلی را می ­توان ذکر کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Joy and Sorrow From Ibn Sina's Point of View

نویسندگان [English]

  • mahmod seidy 1
  • mohammadjavad pashaei 2
1 Assistant Professor of the department of Philosophy and Wisdom, Shahed University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of the department of Philosophy and Wisdom, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Joy and sorrow are the most important and fundamental states that happen for every person in his life. Among Muslim thinkers, Ibn Sina has made great efforts to analyze and study these sensual qualities and has examined them in the light of the relationship between al-nafs al-nāṭiqah and the body, as well as the states of the vaporous spirit. The present study examined the three main issues: A) The reality of joy and sorrow; the corresponding relationship between pleasure and joy as well as sorrow and pain, and the occurrence of one state in human beings needs the occurrence of another state; B) The quality that joy and sorrow are manifested in the human soul; Ibn Sina considers Joy and sorrow to affect human beings in two ways: carnal perceptions and physical effects. C) The effect of joy and sorrow on human health and disease. Each of the joy and sorrow plays an important role in human health due to the effects they have on the vaporous spirit. According to Ibn Sina, the repetition of joy leads to more joy in human beings, and the repetition of sorrow leads to more sorrow in human beings. Other findings indicate that joy and sorrow are divided into three sensory, imaginary, and intellectual types.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Joy
  • Sorrow
  • al-nafs al-nāṭiqah (rational soul)
  • Body
  • Vaporous Sprit
ابن‏ رشد (بی­تا). ‏شرح ابن‏رشد لأرجوزة ابن­سینا. قطر: جامعة قطر.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1326). تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات. قاهره: دار العرب.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1332). قراضة طبیعیات. تهران: انجمن آثار ملى‏.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1352). معراجنامه. رشت: مطبعۀ عروةالوثقى‏.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. تهران‏: مؤسسۀ مطالعات اسلامى‏.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1371). المباحثات.‏ قم‏: بیدار.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات. قم: دفتر نشر الکتاب.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1379). النجاة. تهران‏: دانشگاه تهران.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1382). الأضحویة فی المعاد.‏ تهران: شمس تبریزى‏.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1383الف). الهیات دانشنامۀ علائى. همدان‏: دانشگاه بوعلی­سینا.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1383ب). طبیعیات دانشنامۀ علائى‏ (سید محمد مشکوة، مصحح). همدان‏: دانشگاه بوعلی­سینا.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1383ج). ظفرنامه.‏ همدان: دانشگاه بوعلی­سینا.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1386). قانون در طب (علی­رضا مسعودی، مترجم). اصفهان: مرسل‏.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1404ق). التعلیقات.‏ قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1405ق). المنطق من کتاب الشفاء. قم: کتابخانۀ آیت­الله مرعشی نجفی.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1417ق). النفس من کتاب الشفاء،. قم: مکتب الاعلام الاسلامى.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (1418ق). الإلهیات من کتاب الشفاء.‏ قم‏: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (2005م). القانون فی الطب.‏ بیروت‏: دار احیاء التراث العربی.
ابن‏ سینا، حسین بن عبدالله (بی­تا). رسالة فی الأدویة القلبیة. بی­جا.
فخر رازی، محمد بن عمر (1373). شرح عیون الحکمة. تهران، مؤسسة الصادق.
فخر رازی، محمد بن عمر (1384). شرح الإشارات و التنبیهات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
مصباح یزدی، محمدتقی (1383). شادی و غم در قرآن. معرفت، 84.
مصطفی­پور، محمدرضا (1387). شادی و غم در تعالیم اسلامی. پاسدار اسلام، 32.
یونسی، سید جلال (1383). چگونه در شادی و غم فرومی­رویم؟ نگاهی تحلیلی به دیدگاه­های شناختی و روان­شناسی اجتماعی. تازه­های روان­درمانی، 33 و 34.