باطن و حقیقت عبادت از منظر ابن سینا و ملاصدرا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

عبادت به‌عنوان هدف خلقت انسان، امری است که ضرورت دارد از منظر فلسفی بررسی شود تا حقیقت آن، تبیین شود. مسئلة پژوهشی این است که حقیقت عبادت چیست و چه ارتباطی میان ظاهر با باطن و حقیقت عبادت وجود دارد و آیا سطوح عبادت در میان همه انسان‌ها یکسان است. حقیقت عبادت با کمک مبانی سینوی و صدرایی تبیین فلسفی می‌شود. ابن ­سینا و ملاصدرا در رابطه با حقیقت عبادت اتفاق‌نظر دارند، با این تفاوت که صدرا با توجه به مبانی غنی فلسفی‌اش، همچون اصالت وجود و تشکیک وجود، می‌تواند جایگاه عبادت را در نظام فلسفی خود دقیق‌تر تبیین کند. از منظر هر دو فیلسوف، عبادت ظاهر و باطنی دارد. ظاهر عبادت، موجب تزکیة نفس می ­شود و نفس تزکیه‌شده استعداد راه‌یافتن به حقیقت عبادت، یعنی معرفت به حق را پیدا می­ کند. با توجه به دیدگاه این دو فیلسوف، معرفت با عبادت رابطه‌ای دوسویه دارد. انسان با تفکر در خود و هستی، به نیاز وجودی‌اش نسبت به معبود پی می­ برد و با اراده و اختیارش، در برابر معبود سر تعظیم فرود می ­آورد. پس معرفت ابتدایی منجر به انجام عبادت ظاهری می ­شود و عبادت ظاهری نیز به تزکیة نفس می­ انجامد. نفس تزکیه شده درنهایت قابلیت این را می­ یابد که به معرفت حق‌تعالی یعنی عبادت حقیقی نائل شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Reality and Esoteric Dimension of Prayer from the Perspective of Ibn Sina and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • Zahra Saeed Tehrani 1
  • Fateme SadeghZade 2
1 Graduated of Philosophy, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Associate professor, Department of Philosophy, Imam Sadegh University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The true purpose of human life is the worship and praying of God. So in order to understand the reality of prayer clearly, it is imperative to study it through philosophical views. Thus, the present inquiry aims to address the raised questions what is the reality of prayer? What kind of connection is there between truth and the esoteric dimension of prayers? And are the levels of prayer the same for everyone? We seek to study the issue based on Avicennian and Sadraeian philosophy. Ibn Sina and Mulla Sadra have similar views on the reality of prayer. Mulla Sadra, however, discussed the issue thoroughly in terms of his philosophical system. Both philosophers count esoteric and exoteric dimensions for practicing prayers. The exoteric aspects lead to the purification of the human soul and this paves the way to reach the truth i.e. to know Allah. Based on the views of the philosophers, knowledge and prayer have a mutual connection. Contemplating on him/her self and other creatures, human become aware of his/her need for God, as such worships Him willingly. Hence, the primitive knowledge of worship leads to the exoteric practice of prayers and this leads to self-purification. Finally, the purified soul would find the possibility to know Allah and the profound reality of his/her prayer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prayer
  • Knowledge
  • Love
  • The esoteric dimension
  • Truth
  • Ibn Sina
  • Mullasadra

مراجع

ابن­سینا، حسین(1375)، الإشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه، چاپ نخست.
ــــــــــــــ(1400هـ)، رسائل ابن‌سینا، قم، انتشارات بیدار، چاپ نخست.
ــــــــــــــ(1379)، النجاه من الغرق فى بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
ــــــــــــــ(1387)، نفس شفاء، ترجمه محمد حسین ناییجی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ نخست.
سلطانی رنانی، سید مهدی؛ مرتضوی بابا حیدری، سید رحمان(1388)، «فلسفه عبادت از دیدگاه ابن‌سینا»، ادبیات و علوم انسانی(دانشگاه شهرکرد)، شماره 12 و 13، بهار و تابستان، ص99ـ115.
علی‌پور، فاطمه(1392)، «فلسفه عبادت انسان از منظر ابن‌سینا»، حکمت سینوی، دوره17، شماره49، بهار و تابستان، ص5ـ22.
مرتضوی بابا حیدری، سید رحمان(1392)، «فلسفه عبادت از دیدگاه ملاصدرا»، معارف عقلی، سال هشتم، شماره27، تابستان، ص151ـ167.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(1981م)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث، چاپ سوم.
ــــــــــــــ(1340)، رساله سه اصل، تهران، دانشگاه علوم معقول و منقول تهران.
ــــــــــــــ(1360)، الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه، مشهد، المرکز الجامعى للنشر، چاپ دوم.
ــــــــــــــ(1381)، کسر الاصنام الجاهلیه، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
ــــــــــــــ(1354)، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــــــ(1363)، مشاعر، تهران، کتابخانه طهورى، چاپ دوم.
ــــــــــــــ(1363)، مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگى.
حکمت سینوی (مشکوه النور)
دوره 24، شماره 64
مهر 1399
صفحه 193-210

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار