عینیت و ترادف معنایی به مثابه نظریه ابتکاری ابن‌سینا در محذور امتناع انتزاع کثیر از واحد در تعلیقات

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

ابن‌سینا برای رهایی از محذوراتی که در مسئلة انتزاع کثیر از واحد وجود دارد، راه‌حلی را بیان داشته است. شیخ‌الرئیس برای ازمیان‌برداشتن محذوراتی همچون تکثر در ذات الهی و انتزاع کثیر از واحد، ناگزیر است ابتدا مسئلة تکثر در صفات را حل کند.او برخلاف متکلمان، به عینیت ذات با صفات و عینیت صفات با صفات معتقد است و بر این باور است که ذات الهی از نظر مصداق و مفهوم، عین علم او و علم او عین قدرت او و قدرت او عین ارادة او است و این رویکرد برگرفته از پیش‌فرض امکان‌ناپذیری انتزاع مفاهیم متعدد از مصداقی است که از همة جهات بسیط است. با روش تحلیلی ـ عقلی بر مبنای تعلیقات، این نتیجه به دست می‌آید که ابن ­سینا برای رهایی از محذور امتناع انتزاع کثیر از واحد، می‌کوشد تا با قائل‌شدن به ترادف معنایی صفات با ذات و صفات با صفات، تکثر در ذات را با حفظ انتساب صفات به حق‌تعالی از میان بر­دارد. به‌رغم باور به ابتکاری‌بودن و اهمیت دیدگاه شیخ‌الرئیس، این دیدگاه با انتقاداتیروبه‌رو است که ازجملة آنها می‌توان به غفلت از تأکید بر اختلاف مفهومی صفات با هم به دلیل اهمیت تنوع و تکثر و کارکرد صفات الهی، اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identity and Semantic Synonymy As Avicenna's Innovative Theory in The Problem of Being Impossible in Abstraction Plurality of the Unit in Al-Ta'liqat

نویسندگان [English]

  • Hassan Rahbar 1
  • Morteza Erfani 1
  • Lailaa Nikooyenejaad 2
1 Assistant professor of islamic philosophy and wisdom in university of sistan and baluchestan
2 prof student
چکیده [English]

Avicenna has provided a solution to the problem of abstraction plurality of the unit. In order to eliminate problems such as pluralityin the divine essence and abstraction pluralityfrom the unit, he must first solve the problem of pluralityin Properties. Unlike theologians, he believes in the identity of essence with Properties and the identity of Properties with Properties. And he believes that the divine essence, in terms of example and concept, is the same as his knowledge, and his knowledge is the same as his power, and his power is the same as his will. And this approach is based on the Assumption that it is impossible to abstract pluralconcepts from an example that is simple in all respects. With the analytical-rational method based on comments, it is concluded that Avicenna for run away from the problem of abstraction pluralityfrom the unit, tries to eliminate the plurality in essence by preserving the attribution of Properties to the God by believing in the semantic synonymy of Properties with essence and Properties with Properties. Despite the belief in the innovativeness and importance of Avicenna's view, this view faces criticism That One of them is the neglect of emphasizing the conceptual differences between Properties due to the importance of diversity and multiplicity and function of divine attributes.     

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Synonymous
  • Al-Ta'liqat
  • Essence
  • Properties
  • Identity
  • Plurality
  • God
  • Unit

مراجع

ابن­سینا(1381)، الإشارات و التنبیهات، تحقیق مجتبی زارعی، قم، بوستان کتاب.
ــــــــــــــ(1383)، الهیات دانشنامه علایی، با مقدمه و تصحیح محمد معین‏، همدان، دانشگاه بوعلی همدان.
ــــــــــــــ(1404هـ.الف)، الشفاء ـ الالهیات، مقدمه ابراهیم مدکور، تصحیح الأب قنواتی و سعید راید، قم، مکتبه آیه الله المرعشی.
ــــــــــــــ(1404هـ. ب)، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوى، بیروت، مکتبه الأعلام الإسلامى.
ــــــــــــــ(1391)، التعلیقات، مقدمه و تحقیق سیدحسین موسویان، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــــــ(بی‌تا)، رسائل ابن‌سینا، قم، بیدار.
ــــــــــــــ(1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار.
ــــــــــــــ(1363)،  المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانى، ‏تهران، نشر مؤسسه مطالعات اسلامى.
ــــــــــــــ(1379)، النجاه، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
جوادی­آملی، عبدالله(1386)، رحیق مختوم، قم، اسراء.
صدرالمتألهین(1981م)، الحکمه المتعالیه فى الأسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث.
ــــــــــــــ(1404هـ)، شرح الهدایه الأثیریه، بیروت، التاریخ العربی.
ــــــــــــــ(1363)، المشاعر، تهران، کتابخانه طهوری.
مجلسی، محمد باقر(1404هـ)، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه­ الوفاء.
مطهری، مرتضی(1373)، شرح منظومه، تهران، صدرا.
حکمت سینوی (مشکوه النور)
دوره 24، شماره 63
فروردین 1399
صفحه 211-222

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار