پژوهشی تطبیقی پیرامون علم به خود در اندیشه جان سرل و ابن‌سینا

نوع مقاله : علمی- مروری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران

2 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران

3 دانشیار فلسفه دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، ایران

چکیده

همواره امکان تجربه از نفس و خویشتن خویش با اثبات وجود «خود» پیوندی وثیق داشته است. فیلسوفانی چون هیوم از تجربه‌ناپذیر بودن «خود» به انکار وجود نفس پل زده‌اند. بنابه نظریه «خود صوری» سرل، وی به‌رغم انکار تجربه از «خود»، نوعی خود صوری و زبانی را لازمه معناداری برخی تبیین‌های فلسفی دانسته است. ابن‌سینا نیز علاوه‌بر اینکه تجربه از خود را بدیهی و کسب‌ناپذیر و بالفعل می‌انگارد و از آن به‌عنوان اصلی محکم در مهم‌ترین برهان‌های اثبات تجرد نفس بهره می‌برد، اما می‌پذیرد که تنها مستبصرین توان درک آن را دارند. داشتن تجربه از «خود» و نیز مفهوم «من» در اندیشه سرل همچنان چالش‌برانگیز و لاینحل باقی ‌مانده است. ابن‌سینا نیز برهان‌های زبان‌بنیادی را در تأیید تحقق تجربه از خود ‌آورده که قدر مشترک میان اندیشه او و سرل است و می‌تواند او را در گفتمان فلسفۀ معاصر حاضر کند. در این مقاله کوشیده‌ایم میان بیان‌های ایجابی و سلبی شیخ در باب تجربه‌پذیری «خود» سازگاری ایجاد کنیم. سؤال پایه این پژوهش برقراری گفت‌وگو میان دو فیلسوفی است که به‌رغم تفاوت‌های مبنایی، مسائل مشترکی در حوزۀ تفکر فلسفی دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative research about self-awareness in Searle''''''''''''''''s and Avicenna thoughts

نویسندگان [English]

  • Hossein Asaadi 1
  • seyed morteza hosseini shahrudi 2
  • Ali Haghi 3
1 Ferdowsi University of Mashhad
2 Professor of Ferdowsi University
3 Department of Philosophy, Ferdowsi university of Mashhad
چکیده [English]

There has always been a deep link between the possibility of self-experience and the proof of "self" existence. Some philosophers, like Hume, have inferred that "self" cannot exist because it cannot be experienced. Now, in this paper we review Searle''''s "formal self" theory and state that in spite of his denial of experimentable self, he believes in some kind of formal and linguistic self to provide the meaning of some philosophical statements. Then, by probing Avicenna''''s writings, it turns out he believes that self-awareness is evident, non-obtainable, ipso facto, and can be used to prove self. Besides, he accepts that it is possible to ignore this evident thing and only real cogitators are able to appreciate themselves in colorless and formless scheme. On the other hand, Avicenna gives many language founding proofs to support the idea of experimentability of "self" which can be regarded as common line of him and Searle and can present his role in contemporary philosophy. Finally, we try to adapt affirmative and privative statements of Avicenna about experimentability of self. The main aim of this paper is to relate two philosophers of two schools – one denies self-awareness explicitly and the other suppose it evident.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-consciousness
  • Searle
  • Avicenna
  • language founding proofs

مراجع

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1381). الاشارات و التنبیهات(تحقیق مجتبی زارعی)، قم: بوستان کتاب، چاپ نخست.
ــــــــــــــ(1379). التعلیقات، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم.
ــــــــــــــ(1371). المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار، چاپ نخست.
ــــــــــــــ(1383). منطق دانشنامه علایی، تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه و مهدی محقق، همدان: انتشارات دانشگاه همدان، چاپ نخست.
ــــــــــــــ(1380). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات(تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه)، تهران: دانشگاه تهران.
 ــــــــــــــ(1385). النفس من کتاب الشفا(تحقیق حسن حسن‌زاده آملی)، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
حسن‌زاده آملی، حسن(1381). الحجج البالغه علی تجرد النفس الناطقه، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
 ــــــــــــــ(1387). سرح العیون فی شرح العیون، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی(1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق(مقدمه و تصحیح هانری کربن)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
شیرازی، صدرالمتألهین(1430هـ). الاسفار الاربعه العقلیه، قم: طلیعه نور، چاپ سوم.
فخر رازی(1966م). المباحث المشرقیه، طهران، مکتبه الاسدی.
طوسی، خواجه نصیرالدین(1383). شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشرالبلاغه.
معلوف، لوییس(1384). المنجد، قم: انتشارات دارالعلم، چاپ دوم.
مگی، برایان(1374). مردان اندیشه(ترجمه عزت‌الله فولادوند)، تهران: طرح نو، چاپ نخست.
ویتگنشتاین، لودویگ(1386). تراکتاتوس(ترجمه میرشمس‌الدین ادیب سلطانی)، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
 
Alwishah, Ahmed(2015), “Avicenna on self-cognition and self-awareness”, In Avicenna and Arabic tradition, Cambridge University Press.
Kaukua, Jari(2015), Self awareness in Islamic philosophy, Cambridge University Press.
Hume, David(1978), A treatise of human nature. Ed. L. A. Selby. Bigge, Oxford Clarenden Press.
Searle, John(2002), Consciousness and Language, Cambridge University Press.
ـــــــــــــــ (2004), Mind: A brief introduction, Oxford University Press.
ـــــــــــــــ(2001), Rationality in action, Cambridge University Press.
ـــــــــــــــ(2008), “Why I am not a property dualist”, Philosophy in a new century: Selected Essays. (p.152-160), Cambridge University Press.
حکمت سینوی (مشکوه النور)
دوره 24، شماره 63
فروردین 1399
صفحه 153-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار