رمزپردازی در روش‌شناسی فلسفی ابن‌سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

پژوهش گر فوق دکتری حکمت هنر دینی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران

چکیده

متافیزیک سینوی نظام به‌هم‌پیوسته‌ای است که اجزاء آن در یک نسبت کلی با یکدیگر قرار می‌گیرند و در یک فرآیند چند سویه از جانب دیگر اجزا معنا می‌یابند و به آن‌ها معنا می‌دهند. این فرآیند معنایابی و معنابخشی مستلزم فرض نگارش و خوانش تفسیری ابن‌سیناست و رمزپردازی به‌عنوان مبنایی برای چنین نگارش و خوانشی لحاظ می‌شود؛ ازاین‌رو کلیت متافیزیک سینوی که شاید بتوان آن را «متافیزیک رمزی» نامید، متأثر از باطنی‌گری اسلامی، خوانش‌های نوافلاطونی از ارسطو و فلسفه فارابی، نوعی روش‌شناسی رمز محور را بنیاد می‌نهد که بر مبنای آن کل نظام  فلسفی ابن‌سینا از متون منطقی تا الهیات و متون تمثیلی عرفانی را به‌عنوان یک نظام پیوسته معنا می‌بخشد؛ بر این مبنا تمثیل­پردازی‌های ابن‌سینا، در ادامه و مسیر متون منطقی اوست و متون منطقی او نیز ذیل چنین رموزی معنا می‌یابند؛ هرچند رمزپردازی یکی فربه‌تر و دیگری تنک‌تر باشد. این رمزپردازی را می­توان به عنوان بخشی از جریان گذار ابن­سینا از سنت ارسطویی و وجهی از تشخص روش­شناسی سینوی دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An investigation on the Position of Allegory in Avicenna's Philosophical Methodology

نویسنده [English]

  • Seyed Rahman mortazavi
Ph.D. Islamic Philosophy and Theology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Avicenna's metaphysics is a coherent system, the elements of which is established in a universal proportion and takes their meaning alongside each other and gets meaning to others. This taking and getting the procedure of meaning presumes the assumption of hermeneutical writing and reading of Avicenna's work and allegory is the basis of such writing and reading. So Avicenna's metaphysics in its totality which can be named "allegorical metaphysics", affected by the Islamic esotericism, neo-Platonic reading of Aristotle and Al-Farbi's philosophy, founded an allegorical methodology, which gave meaning to all of his systems, from logical text to theology and allegorical stories, as a coherent system; so Avicenna's allegorical stories, is the continuation of his logical texts and his logical texts become meaningful in relationship to those allegorical ones; even if allegory of one is more than the other. So, in this paper, I aim to show the dimensions of this allegorical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Philosophy
  • Farabi
  • Allegory
  • Methodology
  • Aristotle
ابن ابی­اصیبعه (1945م)، عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، تصحیح دکتر نزار رضا، بیروت، دارالمکتبه الرضا
ابن­سینا، حسین‌بن‌عبدالله(1375)، الإشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه
ــــــــــــــ(1383)، الأضحویه فی المعاد، تهران، شمس تبریزى
ــــــــــــــ(1326)، تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات، قاهره، دارالعرب
ــــــــــــــ(1404هـ)، الشفاء: الإلهیات، تصحیح سعید زائد و الاب قنواتى‏، قم، آیت الله العظمی مرعشى نجفى
ــــــــــــــ(1953م)، رسائل ابن‏‏سینا(دو جلدى)، به اهتمام حلمى ضیاء اولکن‏، استانبول، دانشکده ادبیات استانبول
ــــــــــــــ(1313)، رسائل أخرى لابن­سینا، هامش شرح الهدایه الاثیریه، تهران، بی­نا
ــــــــــــــ(1352)، معراج‏نامه، رشت، مطبعه عروة الوثقى
ــــــــــــــ(1405هـ)، منطقالمشرقیین،‏ قم، مرعشى نجفى‏
ابن­ندیم(1350)، الفهرست، به کوشش رضا تجدد، تهران، بی‏نا
آملی، سید حیدر(1367)، جامع الاسرار و منبع الانوار، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
ــــــــــــــ(1395)، نص النصوص در شرح فصوص الحکم، ترجمه سید جواد وزری، تهران، روزنه
بدوی، عبدالرحمان‌(۱۹۸۰م)‌، التراث‌ الیونانی‌، کویت، وکاله المطبوعات.
فاخوری، حنا و جر، خلیل(1383)، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
جهانگیری، محسن(1383)، «عرفان ابن‌سینا و یا نظر ابن‌سینا درباره عرفان»، مجله معرفت، شماره 9، ص7ـ42
حسینی، احمد و مسلم پور، ابراهیم(1393)، «روش فلسفی ابن‌سینا در تفسیر حروف مقطعه قرآن»، دو فصلنامه حکمت سینوی، شماره 18
داوری، رضا(1374)، فارابی مؤسس فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سهروردی(۱۳۵۵)‌، المشارع‌ و المطارحات‌، مجموعه مصنفات‌ شیخ‌ اشراق‌، به‌ کوشش‌ هانری‌ کربن‌، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی
شهرستانی، عبدالکریم(1962)، الملل و النحل، به کوشش محمدبن‌فتح الله بدران، قاهره، مکتبه الانجلو المصریه
عاصی، حسن(1403هـ)، التفسیر القرآنی و اللغه الصوفیه فی فلسفه ابن‌سینا، بیروت، المؤسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع
عین‌القضات، عبدالله‌بن‌محمد(1392)، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران، منوچهری 
فارابى، ابونصر(1404هـ)، الألفاظ المستعمله فی المنطق، تهران، انتشارات الزهراء
ــــــــــــــ (۱۹۸۵م)، کتاب‌ الجمع‌ بین‌ رأیی الحکیمین، تصحیح البیرنصری نادر، بیروت، دارالمشرق‌
فخری، ماجد(۱۹۹۲م)، ابن رشد فیلسوف قرطبه، بیروت، دارالهلال
قفطی، جمال‌الدین ابی‌الحسن علی‌بن‌یوسف(1903)،تاریخ الحکماء: و هو، مختصر الزوزنی المسمی بالمنتخبات الملتقطات من کتاب اخبار العلماء باخبار الحکماء/، به اهتمام ژولیوس لیپرت،لایپزیک:بی­نا
کربن، هانری(1371)، ابن‌سینا و تمثیل عرفانی، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران، نشر جامی
ـــــــــ، (1393) تخیل خلاق در عرفان ابن‌عربی، ترجمه انشاء­الله رحمتی، تهران: جامی
ــــــــــ(1384)، روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ترجمه ع. روح‌بخشیان، تهران، اساطیر
ـــــــــ (1390)، معبد و مکاشفه، ترجمه انشاء­الله رحمتی، تهران: سوفیا
محمدبن منور(1366)، اسرار التوحید، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات آگاه
 
Adamson,Peter (2002), Arabic p.lotinus, London, Bloomsbury Academic
ــــــــــ and Taylor, Richard C. (eds)(2005), The Cambridge Companion to Arabic p.hilosophy, Cambridge, Cambridge University p.ress
Fakhry, Majid(1983), A history of Islamic p.hilosophy, Cambridge, Cambridge University p.ress
ــــــــــ(2002), Al-Farabi, Founder of Islamic Neoplatonism His Life, Works and Influence, Oxford, Oneworld p.ublications
Germann, Nadja(2010), »Ibn Sına, AbuʿAlı (Avicenna)«, in Lagerlund, Henrik (ed) Encyclopedia of Medieval p.hilosophy, Berlin, Springer, p..515-516
Gutas, Dimitry (2000), "Avicenna’s eastern (‘Oriental’) p.hilosophy. Nature, contents, transmission" in Arabic Science and p.hilosophy vol. 10, issue 2:159ـ180.
ــــــــــ(2014), Avicenna and the Aristotelian Tradition, New York, Copenhagen and Cologne, Leiden
ــــــــــ(1988), Greek Thought, Arabic Culture: The Graeco-Arabic Translation Movement in Baghdad and Early 'Abbasaid Society (2nd-4th/5th-10th C.), London and New York, Routledge
Henrik, Lagerlund (ed) (2010), Encyclopedia of Medieval p.hilosophy, Berlin, Springer
Hourani, Albert(1991), A history of Arab p.eople, New York, Warner books
Heath, p.eter(1999), Allegory and p.hilosophy in Avicenna (IbnSina)With a Translation of the Book of the p.rophet Muhammad's Ascent to Heaven, p.hiladelphia, University of p.ennsylvania p.ress
Peters, F. E. "Greek and Syrian Backgrounds" in Nasr. H and. Leaman,O (eds)(1996), History of Islamic p.hilosophy, London and New York: Routledge.
Pines, S.(1952),"La p.hilosophy Orientale D'avicinna Et Sa p.olemique Les Bagdadians", Archive D'historie Doctorinale Du Moyen Age, vol. 7,issue 2
 Saussure, F. de.(2001), Course in General Linguistics, Beijing, Foreign Language Teaching and Research p.ress