بررسی برهان علامه دوانی در اثبات واجب و مواجهه آن با برهان صدیقین سینوی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران

چکیده

برهان صدیقین ابن‌سینا از براهین مهم در اثبات واجب‌الوجود استکه ضمن تقریرات ابن‌سینا، فلاسفه پس از او، آنرا نقل یا نقد کرده‌اند؛ ازجمله فلاسفه‌ای که این برهان را به‌دقت بررسی، و تبیینی خاص ارائه کرده است، علامه دوانی است. او ضمن آنکه برهان خود را در اثبات واجب، همان برهان صدیقین ابن‌سینا می‌خواند، اما قاعده‌ای را در کلام خود بیان می‌کند که از تقریرات دیگر امتیاز می‌یابد. دوانی در این تقریر که خود آن را قوی‌ترین و مطمئن‌ترین طریق در اثبات واجب دانسته است، ممکنات را به‌صورت سلسله علی و معلولی تصور کرده که اگر واجب موجود نباشد، هیچ‌یک از ممکنات به دلیل محال­نبودن عدم آن­ها تحقق نخواهند یافت. تبیین، تحلیل و نقد دیدگاه دوانی و تطبیق آن با برهان سینوی هدف مقاله حاضر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Investigation on the Argument of Allameh Dawani in Proving the Necessary Being and its Comparison with Avicennian Seddiqin argument

نویسنده [English]

  • mahmood ahesteh
Ph.D. Islamic Philosophy and Theology, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Ibn Sina Seddiqin argument (proof of the righteous) is one of the important arguments in proving the Necessary Being that, along with Ibn Sina's expositions, The later philosophers have quoted or criticized it; among the philosophers who have carefully considered the argument and presented a specific explanation, is Allameh Dawani. He also names his argument in proving the Necessary Being, the same as Ibn Sina Seddiqin argument, but states the principle in a way that differentiates it from other explanations. According to his argument, which he considers to be the strongest and most reliable way of proving the Necessary Being, he has conceived the possible beings as series Cause and effect, if there is no Necessary Being, none of them can be realized and as a result, they can be annihilated. Thus, this article aims to explain, analyze and criticize Dawani's view and compare it with Avicennian proof.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Dawani
  • Seddiqin argument (proof of the righteous)
  • the Necessary Being
  • Possible being

مراجع

ابن‌سینا(1403هـ)، الإشارات و التنبیهات، شرح نصیرالدین طوسی، تهران، نشر الکتاب، الطبعه الثانیه
ـــــــــــ(140۴هـ)، الشفاء(المنطق)،قم، منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی
ـــــــــــ(1363)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانى، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامى دانشگاه مک گیل با همکارى دانشگاه تهران، چاپ نخست
ـــــــــــ(1364)، النجاه، تهران، المکتبه المرتضویه
حبیبی تبار، حسین(1393)، «شناخت ذات باری و حقیقت توحید شهودی از نگاه محقق دوانی»، پژوهش های اعتقادی کلامی،  شماره 16
دوانی، جلال‌الدین(1423هـ الف)، رساله اثبات واجب الجدیده، سبع رسائل، تقدیم و تحقیق و تعلیق احمد تویسرکانی، تهران، میراث مکتوب
ـــــــــــ(1423هـ ب)، رساله اثبات واجب القدیمه، سبع رسائل، تقدیم و تحقیق و تعلیق احمد تویسرکانی، تهران، میراث مکتوب
ـــــــــــ(بی‌تا الف)، حاشیه قدیم شرح تجرید، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 1753
ـــــــــــ(بی‌تا ب)، حاشیه اجد بر شرح تجرید، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 1757
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1381)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، تصحیح و تحقیق و مقدمه احمد احمدی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا
طباطبایی، محمدحسین(1362)، نهایه الحکمه، قم، مؤسسه نشرالاسلامی
ـــــــــــ(1417هـ)، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
طوسی، نصیر الدین محمد(بی‌تا)، تجرید الاعتقاد، لبنان، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات
فارابی(1381)، فصوص‌ الحکمه، تحقیق علی اوجبی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
محمدخانی، حسین(1386)، «الهیات اخص نزد دوانی»، مجله علوم اسلامی، شماره 8
مصباح یزدی، محمد تقی(1384)، تعلیقات علی نهایه ‌الحکمه، تهران، انتشارات الزهراء
حکمت سینوی (مشکوه النور)
دوره 22، شماره 60
بهمن 1397
صفحه 121-133

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار