جایگاه زن در نظام اجتماعی و خانواده از نگاه فارابی،ابن سینا و خواجه نصیر

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

توجه به حکمت عملی در آثار فارابی، ابن‌سینا وخواجه نصیر جایگاه ویژه‌ای دارد. تدبیر منزل بر نظام خانواده و جایگاه زن و مرد و نقش آنها در اداره منزل است. این سه فیلسوف مشترکاتی در مبانی و مسائل مطرح در این حوزه دارند، ولی اختلافات قابل توجهی نیز در آرای آنان درباره خانواده و به‌ویژه زن وجود دارد. فارابی به تأسی از حکمای یونان انسان را مدنی بالطبع می‌داند و با نگاهی انسان‌مدار و فضیلت محور و تقریباً فارغ از جنسیت به شخصیت زن می‌پردازد. ابن‌سینا و خواجه نصیر بیشتر با نگرش کارکردگرایانه به نقش زن و مرد در نظام خانواده توجه دارند. البته خواجه با نگاه جنسیتی و کمتر انسان‌مدارانه به زن می‌نگرد و او را تابعی از مرد تلقی می‌کند که وظیفه اصلی او مادری و همسری است و بر خلاف فارابی اصولاً زن را پدیده‌ای مستور در خانه تعریف می‌کند که خروج وی از خانه و حضور اجتماعی او توالی فاسده دربر دارد. ضمن بررسی آرای این سه فیلسوف، به اشتراکات و افتراقات آنها درباره زن و تدبیر منزل اشاره می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Place of Woman in Social System and Family from the Point of View of Farabi, Avicenna and Khajeh Nasir

نویسندگان [English]

  • Mansureh Bakhshi 1
  • Majid Sadeghi Hasanabadi 2
  • Seyed Mahdi Emami Jomeh 2
1 PhD Student, Transendental Philosophy(Hikmat Motealieh), University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, University of Isfahan, Isfahan,Iran
چکیده [English]

Attention to practical philosophy is of a special place in the works of Farabi, Avicenna and Khajeh Nasir. The home management is concerned with family system and the place and roles of woman and man in home management. These three philosophers have common points as regards the principles and issues discussed in this area, but there are also considerable difference in their ideas regarding family and particularly woman. Drawing upon Greek philosophers, Farabi considers man an essentially civil entity and approaches the personality of woman with a humanist and virtue-centered perspective regardless of her gender. Avicenna and Khajeh Nasir have more functionalist view and insist mostly on the role of woman and man in family system. Of course, Khajeh has a more gender-related and less humanistic notion of woman and considers her as the servant of man whose main task is being a mother and a wife. Contrary to Farabi, he defines woman as phenomenon who should stay hidden at home and her exit from home and being in the society can result in undesirable consequences. The current essay assays the ideas of these three philosophers as well as their commonalities and differences as regards woman and home management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • Home Management
  • Family
  • society
  • FARABI
  • Avicenna
  • Khajeh Nasir Tusi
ابن‌‌سینا، بوعلی(1392)، اشارات و تنبیهات، ترجمه و شرح دکتر حسن ملکشاهی، تهران، انتشارات سروش
ــــــــــ(1385)، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، انتشارات بوستان کتاب
ــــــــــ(1347)، تدابیر المنازل او السیاسات الاهلیه، به کوشش جعفر نقدی، بغداد، المرشد
ــــــــــ(1370)، تسع رسایل فی الحکمه و الطبیعیات، رساله 5: فی اقسام العلوم العقلیه، شرح مصطفی نورانی، دارالعرب
ــــــــــ(۱۳۸۳)، دانشنامه علائی، مقدمه و تصحیح محمد معین، همدان، دانشگاه بوعلی سینا، چاپ دوم
ــــــــــ(1405هـ)، الشفاء، المنطق، ج1، القاهره، مقدمه ابراهیم مدکور، افست قم
ــــــــــ(2007)، کتاب السیاسه، تقدیم و ضبط و تعلیق علی محمد اسبر، سوریا، بدایات
ارسطو(1349)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، با همکاری مؤسسه فرانکلین، چاپ دوم
بروسن(1921)، کتاب تدبیرالمنزل، جلد۱، القاهره،  انتشارات المشرق
تقی‌زاده داوری، محمود(1385)، «بررسی اشتراکات و افتراقات در فلسفه اجتماع افلاطون و فارابی»، مجله پژوهشهای فلسفی ـ کلامی، سال هفتم، شماره 27
حسینی کوهساری، سید اسحاق(1382)، «مبانی کلی حقوق زن در خانواده»، مجله حقوق خصوصی، شماره۵، زمستان
داوری اردکانی، رضا(1389)، فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران، انتشارات سخن
ستاری، جلال(1375)، عشق صوفیانه، تهران، نشر مرکز، چاپ دوم
ستوده، هدایت‌الله(1385)، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام از فارابی تا شریعتی، تهران، انتشارات ندای آریانا
طوسی، نصیرالدین(1373)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم
الفارابی، ابونصر(1995)، ابونصر، آراء مدینه الفاضله و مضاداتها، مقدمه و شرح و تعلیق دکتر علی بوملحم، بیروت، مکتبه الهلال، چاپ نخست
 ــــــــــ (1354)، آراء اهل المدینه الفاضله، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران، چاپ رز
ــــــــــ(1403هـ)، تحصیل السعاده، تحقیق دکتر جعفر آل یاسین، بیروت، دارالاندلس
ــــــــــ(1376)، السیاسه المدنیه، ترجمه حسن ملک‌شاهی، تهران، انتشارات سروش
ــــــــــ(1971)، فصول منتزعه، تحقیق دکتر فوزی متری نجار، بیروت، دارالمشرق
لوید، ژنویو(1381)، عقل مذکر، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران، نشر مرکز
هولم، جین و بوکر، جان(1384)، زن در ادیان بزرگ، ترجمه علی غفاری، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‏الملل امیرکبیر