تحویلی‌نگری عمده‌ترین خطای روش‌شناختی در پژوهش علوم

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد

چکیده

تعارضات ناشی از حصرگرایی و تحویلی‌نگری در ابعاد گوناگون شناخت، مانع مهمی در دست‌یابی اندیشمندان به شناخت گسترده و همه جانبه بوده است. با توجه به آنکه یکی از عمده‌ترین موانع در فرآیند پژوهش تحویلی‌نگری است، آسیب‌شناسی دوره‌های چندگانه پژوهش لازم است مورد بررسی قرار گیرد. ذات‌گرایی و غایت‌گرایی اندیشه ارسطویی و عدم توجه به شرایط و روابط متقابل پدیده‌ها به همراه جزم‌گرایی از علل ناکارآمدی این شیوه پژوهش بود که منجر به تحویل‌های مختلف مثل تحویل مسائل فلسفه به کلام یا منطق و سرانجام به زبان یا روان‌شناسی شد. شیوه عینیت‌گرای مدرن با پوزیتیویسم برای رفع موانع تفکر ارسطویی جایگزین آن شد. توجه صرف به تئوری، روش استقرایی و مشاهده و توصیف پدیده‌ها به جای تفسیر آنها مهمترین ویژگی شیوه پوزیتیویسم است که موجب شد همه معرفت بشر با بخشی از آن یعنی علوم طبیعی یکی گرفته شود و کل معرفت به بخشی از آن تحویل گردد. چنین خطایی اندیشمندان پست مدرن را به تردید در تفکرات پوزیتیویسم سوق داد. دوران پست مدرن با عصر اثبات و ابطال تئوری‌ها، توجه ویژه به روش و برنامه‌های تحقیقاتی، تحویل علم به عوامل جامعه‌شناختی دانشمندان، آنارشیسم و نسبیت‌گرایی و سرانجام کثرت‌گرایی افسار گسیخته همراه است. در هر یک از این گرایش‌ها در واقع فرآیند پژوهش به بخشی از آن تحویل می‌شود. فرا پست مدرنیسم با کنکاش در این خلل‌های معرفتی به جستجوی دیدگاهی در پژوهش می‌پردازد که ویژگی آن در نظر گرفتن تمام دیدگاه‌ها و دوری از یکسونگری در پژوهش و روش‌های آن است. چنین دیدگاهی پژوهش را یک فرآیند ذهنی صرف نمی‌داند، بلکه عوامل گوناگون مانند عوامل جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و حتی زیست‌شناختی و سایر عوامل دیگر را در آن مؤثر می‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reductionism as the Most Important Methodological Error in Scientific Investigation

نویسنده [English]

  • Sa’ida Sayyari
Master of Arts
چکیده [English]

The conflicts resulting from exclucivism and reductionism in the various domains of cognition has been an important obstacle in scientists access to extended and all-embracing cognition. Then bearing in mind that one of the main obstacles in the process of investigation is reductionism, the pathology of multiple phases of investigation will be studied. Essentialism and the concept of teleology in Aristotelian thought and paying no attention to situations and mutual relations of phenomena along with dogmatism was among the causes of insufficiency of this kind of investigation which led to various reductions such as reduction of philosophy to kalam or logic and finally to linguistics and psychology. Modern objectivist method with positivism for resolving the obstacles of thought replaced it. Mere attention to theory, inductive method, observation and description of phenomena rather than interpreting them are the most important features of positivism which was the reason that all human knowledge or part of it, that is natural sciences, be identified as one and the whole knowledge be reduced to a part of it.
Such an error led the postmodern thinkers to question the positivist ideas. Postmodern era is accompanied with the era of verification and falsification of theories, special attention to method and research programs, reduction of science to sociological factors in scientists, anarchism, relativism and finally unbridled pluralism. In each of these tendencies in fact the process of investigation is reduced to a part of it. The period after postmodernism by investigating in these cognitive gaps is seeking to find a standpoint in scientific research that takes into account all viewpoints and avoiding one-sidedness in research and its methods. Such a viewpoint does not recognize the research a mere mental process, but it considers various factors such as sociological, psychological and even biological and other factors as influential in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reductionism
  • Positivism
  • Aristotelianism
  • Relativism
دوره 11، 36 و 37
کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در جلسه مورخ 10/5/1388 به دوفصلنامه حکمت سینوی درجه علمی ـ پژوهشی (با شماره مجوز 814/11/3( اعطا کرده است.
اسفند 1386
صفحه 94-115