تعریف عکس مستوی از دیدگاه ابن‌سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

2 دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

ابن‌سینا در بیشتر آثار منطقی خود، قید «باقی‌ماندن کذب» را بر تعریف عکس مستوی افزوده‌است که این قید در آثار منطقدانانی چون فخررازی، ابهری تکرار شده‌است؛ اما اکثر منطقدانان با این مطلب به مخالفت برخاسته‌اند. به عنوان مثال، خواجه‌نصیر طوسی معتقد است که قید مذکور در اثر اشتباه کاتبان پدید آمده ‌است، در این مقاله ابتدا با تأکید بر وجود قید مذکور در شش اثر منطقی ابن‌سینا نشان داده می‌شود که نمی‌توان این قید را ناشی از سهو کاتبان دانست. با طرح و ارزیابی دلایل موافقان و مخالفان این قید، مشخص می‌شود که پذیرش قید مذکور باعث ایجاد ناسازگاری در نظام منطقی ابن‌سینا می‌گردد. در متن مقاله دو راه حل جهت حل این مشکل ارائه شده‌است. راه‌حل نخست که بر اساس حذف قید مذکور شکل گرفته‌است، توسط خواجه ‌نصیر و سایر منطقدانان متأخر ارائه شده‌است و راه دیگر که به تغییر روابط عکس مستوی می‌پردازد، توسط مؤلفان مقاله ارائه گردیده‌است. همچنین نشان داده شده‌است که هر یک از این دو راه‌حل، دارای چه امتیازات و چه معایبی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Definition of Conversion from Ibn Sina's Point of View

نویسندگان [English]

  • Saeed Anvari 1
  • Rooh Allah Alami 2
1 Ph.D. student of philosophy and Islamic theology, Institute for Philosophy and Philosophy of Iran
2 Associate Professor/Tehran University
چکیده [English]

Ibn Sina in most of his logical works has added the stipuliation "remaining of falsity" to the definition of conversion, a stipulation that has been repeated in the logical works of thinkers such as Fakhr Razi and Abhari; but most logicians has challenged this procedure. For example, Khajeh Nasir Tusi believes that the above – mentioned stipulation has been generated by the scribe's mistakes.
In this article by emphasis on the existence of above-mentioned stipulation in six logical writings of Ibn Sina it is shown that this stipulation can not be ascribed to the scribe's mistakes. By proposing and evaluating the opposing and favourable reasons of this stipulation it will be evident that the acceptance of above - mentioned stipulation brings about inconsistency in the logical system of Ibn Sina. Within this article two solution have been proposed for resolving this problem. The first solution which has been formed on the basis of elimination of above mentioned stipulation has been offered by khajen Nasir and other logicians in later times, and the other solution which deals with the changing relation of conversion has been proposed by the writers of this article. It has also been shown that each of this two solutions has its own privileges and defects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conversion
  • remaining the falsehood
  • Logic
  • Ibn Sina
  • Khajeh Nasir