عناصر افلوطینی در اندیشه ابن‌سینا در تبیین بعضی از صفات علت اولی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه الزهراء(س)

چکیده

بحث انتساب صفات به خدا و چگونگی و چرایی آن از دغدغه‌های جدی دو حوزه کلام و فلسفه است. این مسأله در بخش الهیات به معنای اخص، شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد؛ زیرا این بحث از یک سو به موضوع مدل‌های آفرینش ارتباط پیدا می‌کند و از سوی دیگر ایده خدا را در نزد معتقدان واضح می‌سازد. ابن‌سینا فیلسوف مسلمان با هر دو دغدغه به این بحث پرداخته و از این حیث شبیه افلوطین فیلسوف تأثیرگذار مغرب زمین عمل نموده است. تا آنجا که وقتی سخن از مدل‌های آفرینش نظریه صدور به میان می‌آید، افلوطین از غرب و ابن‌سینا از شرق در اذهان تداعی می‌شود. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد که در تبیین نظریه صدور ابن‌سینا کدامیک از صفات خدا به کار می‌آیند و در نمونه افلوطینی آن از چه صفاتی تحذیر می‌شود و ابن‌سینا در این مسأله و انتساب بعضی از صفات به خدا تا چه اندازه متأثر از مدل افلوطینی است. با بررسی پاره‌ای از باورها و اعتقادات فارابی فارابی به عنوان واسطه انتقال برخی از مفاهیم افلوطینی به ابن‌سینا معلوم می‌شود که با وجود شباهت‌های کلی میان افلوطین و ابن‌سینا در مورد بعضی صفات علت اولی و مدل صدور موجودات از او، تفاوت‌های اساسی میان این دو فیلسوف وجود دارد که نمونه آن توجیه ابن‌سینا از صدور بر اساس انتساب صفات عقل، وجود و حیات به خدا است که افلوطین در نظریه خود از آنها تحذیر می‌کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Elements of Plotinian Ideas in the Thought of Ibn Sina in Relation to Some Attributes of the First Cause

نویسنده [English]

  • Zohreh. Tavaziani
Assistant professor/Al–ahra University
چکیده [English]

Discussion about God's Attributes, the nature of it and the reason why it is such a controversial topic is one of the serious concerns in the two areas of kalam and philosophy. This problem takes on a more serious form in theology in specific term; because on the one hand this discussion relates to the subject of models of creation and on the other it makes clear the concept of God for believers. Muslim philosopher Ibn Sina has dealt with this discussion with both concerns in view and in this respect treats the matter like plotinus the influential Western philosopher. So when we speak of the models of creation in the theory of emanation the names of Plotinus from the West and Ibn Sina from the East immediately comes into mind.
 This article tries to show that in the explanation of Ibn Sina's theory of emanation which attributes are applicable and in its Plotinus' model which attributes are not allowed to be used and how for Ibn Sina has been influenced by Plotinian model in the problem of emanation and ascription some of the attributes to God. By investigating some of Farabi's beliefs and convictions as a medium for transmission some of Plotinian concepts to Ibn Sina it becomes clear that despite general similarities between Plotinus and Ibn Sina on some of the attributes of the first cause and the model creatures emanate from him there are fundamental difference between these two philosophers which its example is Ibn Sina's justification of the theory of emanation is based on the ascription of attributes of intellect, existence and life to God that Plotinus in his theory has avoided to speak about them.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • God's attributes
  • Intellect
  • existence
  • life
  • Plotinus
  • FARABI
  • Ibn Sina