روش طبیعت‌شناسی ابن‌سینا

نویسنده

استادیار دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

ابن‌سینا در عرض مطالعات فلسفی خود، به شناخت طبیعت و کشف قوانین علمی حاکم بر آن پرداخته است. نگاه ابن‌سینا به طبیعت، به عنوان مرتبه‌ای از مراتب هستی که در یک نظام طولی و علی و معلولی به واجب‌الوجود بالذات می‌رسد، موجب شده است که طبیعت‌شناسی او صبغه‌ دینی داشته باشد. هر چند که او به عنوان یک پژوهشگر تجربی از روش استقراء و مشاهده عینی استفاده نموده است، ولی اصول مابعدالطبیعی موجود در فلسفه مشاء، بر ذهن او حاکم بوده و در مراحل مختلف روش تجربی نقش خود را ایفا نموده است. از این رو طبیعت‌شناسی ابن‌سینا صرفاً مولود روش استقراء و مشاهده عینی نیست، بلکه او با تکمیل روش استقراء توسط برهان عقلی به تولید قضایای کلی یقینی و کشف قوانین علمی پرداخته است.
ابن‌سینا در آثار خود بر ضعف ادراک حسی و استقراء ناقص در شناخت جهان طبیعت اشاره دارد و لزوم بهره جستن از عقل جهت تکمیل این شناخت و رسیدن به یقین را مورد تأکید قرار می‌دهد. هدف از این مقاله بررسی روش ابن‌سینا در شناخت طبیعت است؛ برای این منظور از آنچه او در مباحث منطقی و فلسفی (معرفت‌شناسی) در خصوص علم تجربی یا روش تجربی به عنوان یکی از راه‌های حصول علم یقینی نسبت به طبیعت مطرح نموده است، بهره جسته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ibn Sina's Method in His Study of Nature

نویسنده [English]

  • Fatemeh Solaimani
Assistant Professor, Imam Sadiq University
چکیده [English]

Alongside with his philosophical studies, Ibn Sina has dealt with nature in order to gain a firm knowledge of nature and discovering scientific rules which govern it. Ibn Sina's view of nature, as a stage in infinite orders of existence which in a longitudinal order (on the basis of cause and effect) reaches to necessary by-itself, has been a major factor that his study of nature to have a religious tinge. Although as a experimental scholar he has used the method of induction and objective observation, but metaphysical principles in peripatetic philosophy has been a dominant element is his mind, and in different stages experimental method has played its own role. Therefore Ibn Sina's study of nature is not merely a result of method of induction and objective observation, but by completing the method of induction through rational argument he has produced certain propositions and has discovered scientific laws. He repeatedly points to sensual perception and imperfect induction and insists on the necessity of benefiting from intellect for supplementing this understanding and attainment of certainty. The aim of this article is to examine the method of Ibn Sina in knowing nature; for this purposed I have made use of what he has propose in his logical and philosophical (epistemology) discussions about empirical science or experimental method as a means of obtaining definitive knowledge concerning nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Study of nature
  • Ibn Sina
  • induction
  • sensual perception
  • experimental method