تمایز فلسفه ابن‌سینا و ارسطو به روایت کتاب تهافت ابن‌رشد

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دین و فلسفه اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

درباره هویت وماهیت فلسفه ابن‏سینا سه مساله مهم را می‏توان مطرح ساخت :اول اینکه آیا این فلسفه ادامه فلسفه ارسطوست ؟ دوم اینکه اگر چنین است چه نوع ادامه ایی است، شرح است یا بسط ؟ ومساله سوم اینکه اگرچنین نیست، چه تفاوتی با فلسفه ارسطو دارد و با چه معیاری می‏توان این تفاوت را شناخت؟ مقاله برای پاسخ به این سه سؤال خوانش ابن‌رشد از فلسفه ابن‌سینا را به کمک گرفته و صرف نظر از انتقادهای ابن‌رشد به ابن‌سینا و پاسخی که می‌توان به آنها داد، اصل تفاوتها را به روایت ابن‌رشد ـ که شارح مهم و معتبر ارسطوست ـ بر می‌شمارد. مقاله، دیدگاه ابن‌رشد درباره تفاوت فلسفه ابن‌سینا و ارسطورا از سه جنبه مورد بررسی قرار می‌دهد: تعابیری که نشان از این تفاوت دارد، اصول کلی و مبنایی و جزئیات فلسفی مورد مناقشه در کتاب تهافت التهافت. بدین صورت، به نظر ابن‌رشد، فلسفه ابن‌سینا ادامه فلسفه ارسطو نیست و در بیش از پنجاه موضع مهم با آن متفاوت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Distinction between Philosophy of Avicenna and Aristotle, According to the Averroes' Tahafut

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammadali Dibaji
چکیده [English]

Studying Avicenna's philosophy raised three main questions: Is his philosophy the continuation of Aristotle's philosophy? If yes, Can it be considered as the commentary to Aristotle philosophy?  If not, what are the differences between his philosophy and the Aristotle's? Applying Averroes' views about Avicenna's philosophy, the present paper is reviewing the differences according to this important commentator of Aristotle- regardless of his critics of Avicenna and the answers to him. The Averroes’s point of view can be considered from three aspects: the phrases that show the differences, the Fundamental principles, and the philosophical details (more than fifty subjects). Averroes believed the philosophy of Avicenna is different from Aristotle's in more than fifty subjects and isn’t the continuation of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Avicenna’s philosophy
  • Averroes (Ibn Rushed)
  • Aristotelian philosophy
  • Islamic philosophy

عنوان مقاله [العربیة]

تمیّز فلسفة ابن ‏سینا عن فلسفة أرسطو علی ضوء کتاب التهافت لابن رشد

چکیده [العربیة]

ینبغی طرح ثلاثة أسئلة هامة فیما یتعلّق بماهیویة فلسفة ابن‏ سینا: أولها هل تعتبر فلسفة ابن‏سینا امتداداً لفلسفة أرسطو؟ ثمّ إذا کانت کذلک، فهل هی مجرّد تعلیق علیها، أم فیها إضافات؟، وإلا فما الذی یمیّزها عن فلسفة أرسطو، وأیّ معیار ینبغی اعتماده لاستخلاصها؟ إجابة علی هذه الأسئلة، ألقت هذه المقالة الضوء علی فلسفة ابن‏سینا من خلال قراءة ابن رشد لها، وهو من أعاظم شرّاح فلسفة أرسطو وممن یعتدّ به فیها، حیث تُحصی الفوارق المبدئیة بین الفلسفتین بغضّ الطرف عمّا وجّهه ابن‏رشد من الانتقادات لابن‏سینا، والردود المحتملة علیها. کما تدرس وجهة نظر ابن رشد فیما یخصّ بممیّزات فلسفة ابن‏سینا عن فلسفة أرسطو، من ثلاثة وجوه: التعابیر التی تدلّ علی الفوارق بینهما، والمبادئ العامة والأساسیة، والتفاصیل الفلسفیة موضوع النقاش فی کتاب تهافت التهافت. وبالنتیجة یری ابن رشد أن فلسفة ابن‏ سینا تختلف عن فلسفة أرسطو، فیما یزید عن خمسین حالة بالغة الأهمیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ابن‏ سینا
  • حکمة ابن سینا
  • ابن رشد
  • فلسفة أرسطو
  • الفلسفة الإسلامیة