لذت و معنای زندگی از نگاه ابن‌سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی، گروه فلسفه تطبیقی، واحد علوم و تحقیقات

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

در آثار ابن‌سینا مفهوم سعادت یا نیک‌بختی از جهاتی نزدیک به مفهوم معنای زندگی به مثابه غایت زندگی است. وی نیک‌بختی را مطلوب بالذات و غایت لذاته معرفی می‌کند و آن شرط لازم و کافی برای معنادار شدن زندگی است. از منظر او میان لذت و معنای زندگی ارتباطی عمیق وجود دارد. لذت، ادراک حضوری قوه مدرکه فرد است به آن‌چه که در نظرش کمال و خیر به شمار می‌آید. دیدگاه شیخ در نفس‌شناسی تأثیر مستقیمی بر مبحث معنای زندگی و لذت دارد. وی باتوجه ‌به قوای ادراکی نفس، مراتب مختلفی برای نیک‌بختی و لذت در نظر می‌گیرد که از میان آن‌ها نیک‌بختی و لذت عقلانی یا روحانی نقش بسیار مهمی در رسیدن به معنا ایفا می‌کند. همچنین از میان قوای نفس تنها قوه عقلانی است که با مرگ از بین نرفته و در عالم آخرت معنای زندگی و لذت نهایی توسط آن رقم می‌خورد. او معتقد است همان‌گونه که معنای زندگی دارای ارزش ذاتی است، لذات عقلی و شهودی نیز دارای ارزش ذاتی است. لذت عقلی-شهودی نه تنها شرط لازم برای معناداری، بلکه شرط کافی آن نیز است. در این پژوهش معنای زندگی از  نظر ابن‌سینا و نقش لذت در رسیدن به آن، با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی شده ­است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pleasure and the Meaning of Life According to Ibn Sina's Viewpoint

نویسندگان [English]

  • seyede narjes emranian 1
  • Amir Abbas Alizamani 2
چکیده [English]

Applying analytical and descriptive approaches, this inquiry reveals the relationship between the meaning of life and the role of pleasure in achieving it Ibn Sina presents well-being as something which is desired for- itself  and end for-itself and believes that well-being is a necessary and sufficient condition for a meaningful life. In his view, there is a deep relation between meaning and pleasure. Pleasure is the direct and innate perception of individual perceptual faculty to what in his/her view is good and perfect. The Ibn Sina’s psychology has a direct impact on well-being and pleasure topics. He, in regarding perceptual faculty of the psyche, intends different levels for well-being and pleasure which among them, intellectual or spiritual pleasures has a more important role to achieve meaning. Moreover, between psyche faculties, only the intellectual or spiritual faculty is immortal. This faculty, also, determines the ultimate well-being and pleasure in the hereafter. Ibn Sina seemingly believes that intellectual or spiritual pleasure is a necessary and sufficient condition for achieving meaning. Thus, looking for intellectual pleasures is the same as seeking well-being and meaning of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn-Sina
  • Meaning of life
  • Pleasure
  • well-being
  • psyche
  • intellectual pleasures
  • direct perception

عنوان مقاله [العربیة]

اللذة ودلالة الحیاة من وجهة نظر ابن ‏سینا

چکیده [العربیة]

تم فی هذا البحث دراسة دلالة الحیاة ودور اللذة فی تحقیقها من وجهة نظر ابن‏ سینا باعتماد المنهج الوصفی ـ التحلیلی. إنّ دلالة السعادة فی أعمال ابن‏سینا قریبة فی بعض جوانبها من دلالة الحیاة من حیث غایتها. إذ أنّه یری السعادة مطلوبة بالذات وغایة لذاتها، کما یعتبرها الشرط الضروری والکافی لدلالیة الحیاة. و یعتقد ابن‏ سینا بصلة الوثیقة بین اللذة ودلالة الحیاة. فإنّ اللذة عبارة عن الإدراک الحضوری لما یعتبره المرء کمالاً وخیراً، بالقوة المدرکة. لرؤی الشیخ فی مجال علم النفس أثر مباشر فی قضیة دلالة الحیاة واللذة لدیه. إنّه یعتبر للسعادة واللذة مراتب متعددة، نظراً لقوی النفس الإدراکیة، حیث یعتقد بأداء السعادة واللذة العقلیة أو الروحیة دوراً فی غایة الأهمیّة فی تحقیق الدلالة. کما تُعتبَر هذه القوة، الوحیدةَ بین القوی العقلیة التی لا تزول بعد الموت، وبها تحقَّق دلالة الحیاة واللذة الغائیة یوم القیامة. یعتقد ابن‏سینا أنّ اللذات العقلیة والشهودیة تحظی بقیمة ذاتیة، کما تحمل دلالة الحیاة قیمة ذاتیة. فإنّ اللذة العقلیة- الشهودیة لیست الشرط الضروری لدلالیة الحیاة فحسب، بل الشرط الکافی لها.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ابن ‏سینا
  • فائدة الحیاة
  • اللذة
  • السعادة
  • النفس
  • اللذة العقلیة
  • الإدراک الحضوری