چرایی درد از دیدگاه ابن سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی

چکیده

فیلسوفان و متکلمان از زاویای مختلف به پدیده درد پرداخته و کوشیده‏ اند به برخی از پرسش‌های مهم در این زمینه پاسخ دهند. یکی از این پرسش‌ها که در گذشته، افزون‌بر فیلسوفان، ذهن پزشکان را نیز به خود مشغول ساخته بوده است، پرسش از علت درد است. ابن‏ سینا به مسئله مهم «چرایی درد»، هم به‌عنوان یک فیلسوف و هم به‌مثابه یک پزشک، پرداخته است. وی به‌رغم دیدگاه پزشکی رایج زمانه خود، علت دردهای جسمانی را در تفرق اتصال اعضای بدن منحصر نکرده و مزاج غیرمعتدل (سوء‌ مزاج) را نیز از علل آن به‌شمار آورده است. شیخ ‏الرئیس ‏برای اثبات علیت تفرق اتصال نسبت به درد، توسل به شواهد تجربی را کافی می‏ بیند. وی همچنین برای مدلل کردن علیت سوء مزاج، به ادله‏ ای متوسل می‏ شود. برای مثال، طبق احتجاج او، دردی که در کل اجزاء یک عضو، به‌صورت یکسان، پراکنده شده باشد، نمی‏ تواند ناشی از تفرق اتصال باشد، بلکه از مزاج نامعتدل ناشی می‏ شود. دیدگاه شیخ در تعیین علل درد که کاملاً متأثر از طبیعیات زمانه اوست، با نمونه‌های نقضی روبه‌روست که پذیرش آ‌ن‌ها به این نتیجه می‏ انجامد که هیچ‌یک از دو گزینه موردنظر شیخ، بیانگر علت تامه دردهای جسمانی نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Avicenna on the Causes of Pain

چکیده [English]

Muslim philosophers and theologians have considered pain from various aspects and tried to answer to the relevant questions. One of these questions which attracted the attention of philosophers is about the causes of pain. As a philosopher as well as a physician, Avicenna investigates the problem of the (efficient) cause(s) of pain. He does not restrict the cause of bodily pains to the ‘separation of the continuity of bodily organs’. Instead, he adds the ‘unbalanced temperament’ as the second cause. In order to argue for the claim that such a separation can cause pain, he appeals to some experiences. Moreover, he provides some arguments for the second claim; one of them is based on the cases in which a specific pain is distributed in all parts of an organ. For him, such a pain cannot be caused by the separation. His view, however, faces many counter examples which show that neither of these two expresses the sufficient conditions of pain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cause of pain
  • separation of the continuity
  • unbalanced temperament
  • ancient medicine
  • Avicenna