حقیّت خداوند در نظر ابن‌سینا و تأثیر آن بر نظریه وحدت وجود در ملاصدرا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه بیرجند

چکیده

بحث «وحدت وجود» در عرفان و فلسفه اسلامی به‌عنوان بحثی پرمناقشه شناخته می‌شود. این بحث در حکمت متعالیه که محل تلاقی جریانات فکری پیش از خود بوده، نیز به‌گونه‌ای جلوه‌گر شده است. یکی از پرسش‌های اساسی مطرح در این زمینه چگونگی راه‌ یافتن این بحث به فلسفه اسلامی است؛ پرسشی که در این مقاله برآنیم تا پاسخش را در بحثی نزد ابن‌سینا بیابیم که می‌توان آن را «حقیّت خدا» (انتساب حق به خدا) نامید. چنین به‌نظر می‌رسد که گرایش‌های قرآنی فیلسوفان اسلامی که بر طرح و بسط این بحث (حقیّت خدا) نزد آن‌ها اثرگذار بوده، باعث به‌وجود آمدن بحث تقابل «حق» و «باطل» در فلسفه اسلامی شده است؛ بحثی که بعدها با عنوان  تقابل «وجود» و «عدم» پی گرفته شده است. سرانجام، تقابل حق و باطل در فلسفه اسلامی از نگرشی انحصارگرایانه در انتساب حق، به‌معنای وجود، به خدا سر درآورده و در پایان به نسخه‌ای تلطیف‌شده از نظریه وحدت وجود نزد ملاصدرا ختم شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Truthiness of God in Avicenna’s View and Its Influence on the Theory of Unity of Existence in Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • Mahmoud Zeraatpishe
چکیده [English]

The unity of existence is one of the disputed issues in Islamic Mysticism and philosophy. This subject has appeared somehow in Sadrian philosophy (known as Transcendental Philosophy) as the Islamic mainstream which gathered its previous Islamic ideas. One of the questions here is about the roots of this discussion in Islamic philosophy; a question that is meant to be answered in this article according to a discussion in Avicenna which may be called “truthiness (haqqiyah) of God”. It seems that the Quranic trends which dominates the discussion (i.e. truthiness of God) is the very thing that has led to the distinction of truth (haq) and void (batil) in Islamic philosophy; the distinction which was interpreted as a distinguishing between “existence” and “non-existence”. This distinction finally led to an exclusive view in attributing “existence” to God and result in a smooth kind of belief about unity of existence in Mulla Sadra. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Truthiness of God
  • unity of existence
  • Avicenna
  • Mulla sadra