روش فلسفی ابن سینا، الگویی برای تحول در علوم انسانی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی/ دانشگاه شاهد

چکیده

  هدف ما در این مقاله این است که با ارائه یک الگوی تاریخی اولاًـ نشان دهیم تحول در علوم انسانی به گونه‌ای که با ارزش‌های اسلامی سازگار باشد، امکان‌پذیر است؛ ثانیاًـ نشان دهیم برای نیل به چنین هدفی چه روشی باید اتخاذ شود و چه مراحلی باید طی شود. یکی از الگوهایی که می‌توان در تحول علوم انسانی از آن استفاده کرد، روش ابن‌سینا در مواجهه با فلسفه یونان و به طور خاص فلسفه ارسطویی است. ابن‌سینا در مواجهه با فلسفه یونان ضمن پرهیز از هر گونه برخورد حذفی، طی چند مرحله و به صورت کاملاً روشمند، مباحث فلسفه یونان را چنان متحول ساخت که تا حدود زیادی به مبانی تفکر توحیدی اسلام نزدیک شد. روش او دارای سه گام عمده است: فهم دقیق؛ نقد مبنایی؛ تحول ساختاری. وی این گام‌ها را به صورتی کاملاً روشمند پیش برد. اضلاع روش وی در هر گام عبارت است از: تحلیل معنایی، توجه به وجوه مختلف موضوع و تحلیل و ترکیب. این روش ابن‌سینا را به اعتبار نتیجه آن می‌توان تحول ساختاری نامید.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Vicenna's Method as a Model for the Evolution in Human Sciences

چکیده [English]

The human sciences in our society are suffering from lack of creativity and theorizing. So the necessity of the fundamental evolution in these sciences has become a pervasive demand in our society. Such an evolution needs a method and this method must be created or adopted from the existing patterns. Avicenna's method facing the other sciences  in general and specifically what he did with Greek philosophy can be used as a perfect pattern for such evolution. He, facing with Greek philosophy, by avoiding any eliminating approach in several stages and in a purely systematic way, took a very active and creative viewpoint. Avicenna with his critical and yet creative approach, managed to change Greek philosophy in such a way that he could adapt it in some extent with Islamic teachings. The output of his method not only was not strange to Medieval philosophers but also many of them did not hesitate to use his achievements in different philosophical issues. His method goes through three different steps: exact understanding, fundamental criticism and foundational evolution. He takes these steps in a fully methodic manner. The three dimensions of his method are semantic analysis, paying attention to different aspects of a philosophical issues and what we may call it analysis and synthesis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • human sciences
  • conceptual analysis
  • fundamental criticism
  • foundational evolution