ادراک حسی: مقایسه دیدگاه ابن‌سینا و تئوری های جدید علوم اعصاب

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان

چکیده

امروزه یکی از مباحث مطرح در حوزه‌ های مختلف فلسفی، روان‌شناسی و علوم اعصاب مانند فیزیولوژی و نوروسای کلوژی، مسئله ادراک حسی است. از میان فلاسفه، ابن‌ سینا فیلسوفی است که با دقت نظر و ژرف‌نگری خاصی مسایل مربوط به ادراک حسی را تبیین نموده است، به گونه ‌ای که با گشودن افق ‌های جدید در این خصوص راه‌گشای بسیاری از فیلسوفان و حتی پزشکان در مباحث مربوطه بوده است. با توجه به آن‌که مطالعات مربوط به ادراک، مطالعاتی چند بُعدی و میان رشته ‌ای است، طرح و تبیین آن در حوزه ‌های مختلف علمی و فلسفی با مبانی متفاوت صورت پذیرفته است. با مقایسه نظر ابن ‌سینا ـ به عنوان حکیم و فیلسوفی جامع علوم ـ و اندیشمندان علوم اعصاب در زمینه « ادراک حسی» رگه‌ ها و تأثیراتی از نظریات و ابن‌ سینا در آرا فلاسفه و پزشکان پس از او مشاهده می شود. این تأثیر در مباحثی چون توجیه مسئله حس و فرآیند ادراک حسی، شناسایی زوج ‌های عصبی مغزی، عملکرد اختصاصی مناطق قشر مغز، تقسیم‌بندی حس‌ها، ادراکات حسی کاذب قابل پی‌گیری است. در مقایسه‌ این دو دیدگاه علاوه بر تبیین نقاط اختلاف آن‌ ها، هم در مبانی نظری و هم در مسایل خاص، به تحلیل و بررسی موارد اشتراک متعدد نیز پرداخته شده است.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sensory Perception: Comparison of Ibn Sina’s View and Theories of Modern Sciences of Neurology

نویسنده [English]

  • Sahar Kavandi
Assistant Professor, of University of Zanjan
چکیده [English]

Nowadays one of the major topics in different areas of philosophy, psychology and the sciences of neurology such as physiology and neuro – psychology is the problem of sensory perception. Among Philosophers, Ibn Sina is a philosopher who with special subtlety and deep insight has explained the problems concerning with sensory perception, in such a way that by opening new horizons in this regard has prepared the way for many philosophers and even physicians in these topics. Since studies regarding the perception are multi dimensional and interdisciplinary, setting forth and explanation of it has been done with different foundations in different scientific and philosophical areas. By comparing Ibn Sina’s view-as a comprehensive hakim and philosopher-and scientists in the sciences of neurology in the field of “sensory perception” traces and influences from Ibn Sina’s view in the ideas of philosophers and physicians after him can be seen. This influence can be traced in topics such as justification of the problem of sense and process of sensory perception, recognition of double neural of brain, special function pertaining to the surface areas of brain, divisions of senses, and false sensory perceptions.
In comparing these two views beside the explanation of their points of difference, both in theoretical and principles and in specific problems, the author has also analyzed and studied the many cases in common between them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • sciences of neurology
  • feeling
  • sensory perception
  • external senses

عنوان مقاله [العربیة]

الادراک الحسی و مقارنة نظریة ابن‌سیناء و النظریات الحدیثة فی مجال علم الاعصاب

چکیده [العربیة]

تعد الیوم قضیة الادراک الحسی من القضایا المطروحة فی المجالات المختلفة من علم الفلسفة و علم النفس و علوم الأعصاب، مثل الفیسیولوجیا (علم وظایف الاعضاء) و علم النفس العصبی. و ابن‌سیناء الفیلسوف الوحید الذی استطاع أن یوضح بعمق نظر، و دقة متناهیة المواضیع المرتبطة بالادراک الحسی، حیث مهد السبیل لکثیر من الفلاسفة بل و حتى الأطباء فی القضایا المرتبطة، و ذلک بفتح آفاق جدیدة فی هذا المجال، مع الأخذ بالاعتبار أنّ الدراسات المرتبطة بالادراک متعددة الجوانب و من الفروع الوسیطة فقد تمّ طرحها و تبیینها على أساس المبادی المختلفة فی شى المجالات العلمیة و الفلسفیة.
و بمقارنة آراء ابن‌سیناء باعتباره الحکیم و الفیلسوف الجامع للعلوم، مع مفکری علم الأعصاب فی مجال (الادراک الحسی) یلاحظ وجود مسحات من آثار نظریات ابن‌سیناء فی آراء الفلاسفة و الأطباء من بعده، و یمکن متابعة هذه التأثیرات فی مواضیع مثل تبریر قضیة الاحساس و عملیة الادراک الحسی، و معرفة العروق العصبیة الدماغیه المزدوجة، و الأداء الخاص للمناطق القشریة فی الدماغ، و تقسیم الحواس، و الادراکات الحسیة الکاذبة.
و قد تم تحلیل و دراسة النقاط المشترکة و المتعددة بعد مقارنة هاتین النظریتین فضلا عن تبیین نقاط اختلافهما من حیث المعانی النظریة و المواضیع الخاصة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ابن‌سینا
  • علوم الأعصاب
  • الاحساس
  • الادراک الحسی
  • الحواس الظاهری