مفهوم جسم در طبیعیات سینوی

نویسنده

دانشیار گروه طراحی کاربردی بخش مهندسی مکانیک دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه متخصصان و دانشجویان علوم جدید با مشکل فهم اصول و مباحث فلسفی مواجه هستند و متقابلاً اهل فلسفه و علاقمندان مطالعات فلسفی از دریافت مفاهیم و مبانی علمی باز میمانند. علت بروز این مشکل بیش‌تر از آن جهت است که صاحبنظران علم و فلسفه برای آشنایی مخاطبان گروه مقابل با مفاهیم تخصصی دانش خود هیچ تلاش و اقدامی نکرده‌اند. در این شرایط همراهی و همکاری این دو حوزه معرفتی ـ علم و فلسفه ـ در تبیین مفاهیم مشترکی مانند جسم می‌تواند به وضوح کامل‌تر این موضوعات و معانی بینجامد. هر چند مفهوم جسم طبیعی بدانگونه که در علوم تجربی مطرح میشود در عمل راهگشا است اما به لحاظ تحلیلی و عقلی حاوی نقص اساسی است. از سوی دیگر همین مفهوم در آثار فلسفی به نحوی مطرح می‌شود که به معنای جسم به مثابه یک واقعیت خارجی که مهم‌ترین موضوع مطالعه و تحقیق علم تجربی است ارتباطی ندارد. در این میان ابنسینا به عنوان فیلسوفی آشنا با مباحث علمی روزگار خود مفهوم جسم طبیعی را به گونه‌ای طرح میکند که سازگار با هر دو ساحت معرفتی است. تلاش وی می‌تواند به مثابه الگوی مناسبی برای دانش‌پژوهان به کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Concept of Body in Ibn Sina’s Physics

نویسنده [English]

  • Gholam Hossein Rahimi
Associate professor of Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Nowadays specialists and students in modern sciences are faced with the problem of understanding the philosophical principles and subjects and mutually the people in philosophy and those interested in philosophical studies are hindered from understanding the scientific concepts and foundations. The cause for the rise of this problem is due more to the fact that knowledgeable persons in science and philosophy have paid no attention at all to acquaint the audience in the opposite group with the concepts of their specialized discipline. In this condition the assistance and cooperation of these two cognitive areas – science and philosophy – can more completely in a clear way lead to explain the common concepts such as body.
Although the concept of natural body as it is presented in natural sciences is in practice groundbreaking but analytically and from intellectual point of view it contains basic deficiency. On the other hand, the same concept is presented in philosophical works in such a way that has no connection with the meaning of body as an external reality which is the most important subject of study and research in the natural sciences. In the meantime Ibn Sina as a philosopher who is familiar with scientific subjects of his day presents the concept of natural body in such a way that is compatible with both cognitive areas. His attempt can be used as a suitable pattern for researchers in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • body
  • matter
  • form
  • extension
  • configuration
  • physics

عنوان مقاله [العربیة]

مفهوم الجسم فی علم الطبیعة لدى ابن‌سیناء

چکیده [العربیة]

فی العصر الحالی یواجه المتخصصون و طلاب العلوم الجدیدة مشکلة فی فهم الأصول و المواضیع الفلسفیة، کما هو الحال لدى أصحاب علم الفلسفة و المهتمین بالدراسات الفلسفیة، فإنهم یجدون صعوبة فی ادراک و فهم المفاهیم و الأصول العلمیة. و السبب الأساسی فی ظهور هذه المشکلة یرجع إلى ان اصحاب النظریات فی مجال العلم و الفلسفة لم‌یخطوا أیة خطوة فی تعریف المفاهیم المتخصصة فی علومهم لمخاطبتهم من أصحاب العلوم الحدیثة. و فی هذه الظروف یمکن أن یؤدی التضافر و التنسیق بین هذین الحقلین من العلوم المعرفیة (العلم و الفلسفة) فی تبیین المفاهیم المشترکة کالجسم إلى إیضاح أکمل لهذه المواضیع و المعانی.
ان مفهوم الجسم الطبیعی بالشکل الذی یتم طرحه فی العلوم العلمیة یعد تمهیداً للسبیل، غیر انه یعانی نقصاً اساسیاً من الناحیة التحلیلیة و العقلیة. هذا و من جانب آخر یطرح هذا المفهوم فی الآثار الفلسفیة بحیث لا یرتبط بمعنى الجسم و کواقع خارجی، وهو أهم موضوعات الدراسات العلمیة بینما ابن‌سیناء باعتباره فیلسوفا ملماً بالمواضیع العلمیة العصریة یطرح مفهوم الجسم الطبیعی متناسباً مع کلا الحقلین المعرفیین، وهذه الجهود و المساعی یمکن توظیفها بمثابة نموذج مناسب للباحثین و الدارسین.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • ابن‌سیناء
  • الجسم
  • المادة
  • الصورة
  • الامتداد
  • الهیئة
  • الطبیعیات