لذت و الم از نگاه ابن‌سینا

نویسنده

استادیار گروه فلسفه دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران.

چکیده

لذت و الم دو عاملی هستند که به عنوان انگیزه و محرک انسان برای رسیدن به کمال جسمانی و روحانی شناخته شده‌اند؛ بنابراین، بالاترین غرض برای حیات انسان محسوب می‌شوند. در طول تاریخبشر، همواره اندیشمندان کوشش فراوانی برای فهم این دو عنصر داشته‌اند. مهم‌ترین مسائل در خصوص موضوع لذت و الم عبارت‌اند از: شناخت حقیقت لذت و الم؛ آشنا شدن با انواع لذت و الم و نقشی که هر کدام در تکامل ابعاد مختلف وجود انسان دارند.در میان فلاسفه اسلامی، ابن‌سینا به مسئله لذت و الم به طور مبسوط پرداخته است. او با تبیین و توصیف حقیقت لذت و الم و بیان اقسام آن دو، قصد عبور از لذت جسمانی به سوی لذت عقلی و روحانی دارد، و در نهایت ابتهاج را به عنوان بالاترین مرتبه لذت که ویژه مجردات به خصوص ذات نامتناهی الهی است، معرفی می‌نماید.ابن‌سینا حقیقت لذت و الم را ادراک امر خوشایند یا ناخوشایند در نفس انسان می‌داند وی این ادراک را از سنخ علم حضوری به شمار می‌آورد و بر اساس این‌که حضور صور حسی یا خیالی یا مفاهیم عقلی در ذهن پدید می‌آید اقسام مختلفی برای لذت و الم در نظر می‌گیرد. از نظر وی تمامی این اقسام در رشدو تعالی یا انحطاط جسمانی و روحانی انسان نقش دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pleasure and Pain from Ibn Sina’s View

نویسنده [English]

  • Fatemeh Soleimani
Assistant Professor, of Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Pleasure and pain are two factors which are considered as human motive and stimulant for his attainment to physical and spiritual perfection; therefore, they are considered as the highest goal for human’s life. Throughout the history, thinkers have done a great deal in trying to understand these two elements. The most important problems with regard to the subject of pleasure and pain consist in: knowing the truth of pleasure and pain; to be acquainted with kinds of pleasure and pain and the role each of them has in the development of different dimensions of human existence. Among Islamic philosophers, Ibn Sina has dealt with the problem of pleasure and pain in detail. In his explanation and description of the nature of pleasure and pain and to set forth the divisions of them, he intends to go beyond bodily pleasure towards intellectual and spiritual pleasures, and in the end he presents happiness as the highest stage of pleasure that is the specific quality of incorporeal beings and of the Infinite Divine Being. Ibn Sina regards the nature of pleasure and pain as the perception of the object of pleasant and unpleasant in human soul. He reckons this perception as a kind of knowledge by presence and on the grounds that the presence of sensual or imaginative forms or intellectual concepts is produced in mind be takes into consideration different kinds for pleasure and pain. In his view all these kinds have a role to play in the growth and exaltation or decadence in human soul and body.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pleasure
  • pain
  • knowledge by presence
  • sensual pleasure
  • intellectual pleasure
  • Ibn Sina

عنوان مقاله [العربیة]

اللذة و الالم من وجهة نظر ابن‌سیناء

چکیده [العربیة]

تعد اللذة و الألم دافعین محرکین للانسان فی نیله الکمال الجسمی و النفسی، و بذلک یعتبران من أسمى أهداف الانسان فی حیاته، و قد بذل المفکرون جهودا متواصلة لادراک هذین العنصرین طوال مدى التاریخ. و من الأمور المرتبطة بموضوع اللذة و الألم هی معرفة حقیقة اللذة و الألم و أنواعهما و دور کل منهما فی تکامل الأبعاد المختلفة فی وجود الانسان. و قد تطرق ابن‌سیناء من بین الفلاسفة الاسلامیین إلى قضیة اللذة و الألم بالتفصیل، و قد أراد ابن‌سیناء اجتیاز حدود اللذة و الألم و وصفهما و ذکر أقسامهما، و ینتهی بالتعبیر بالابتهاج کأعلى مرتبة للذة الخاصة بالمجردات لاسیما الذات اللامتناهیة الإلهیة.
و یرى ابن‌سیناء حقیقة اللذة و الألم ادراک الأمر المستحسن، و الغیر مستحسن فی النفس الانسانیة، و یعد هذا الادراک نوع من أنواع العلم الحضوری، و یضع فی اعتباره الاقسام المختلفة للذة و الالم على مبدأ تداعی الصور الحسیة أو الخیالیة أو المفاهیم العقلیة فی الذهن. و یعتقد بدور کل من هذه الاقسام فی تطور و کمال أو الانحطاط الجسمی و النفسی للإنسان.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • اللذة
  • الألم
  • العلم الحضوری
  • اللذة الحسیة
  • اللذة العقلیة
  • الابتهاج
  • ابن‌سیناء