برهان صدیقین سینوی و عدم ابتناء بر بطلان تسلسل: دفاعی از برهان ابن‌سینا در برابر اشکال ملاصدرا

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

 ابن‌سینا برای اثبات وجود واجب در کتاب الاشارات، برهانی ارائه می‌دهد که این برهان نه تنها بر ابطال دور و تسلسل متوقف نیست، بلکه می‌توان از آن بطلان دور و تسلسل را نتیجه گرفت. صدرالمتألهین بر اصل این برهان اشکال خاصی را وارد می‌داند که بر مبنای آن تغییراتی را در مقدمات برهان اعمال کرده است. وی در صورت‌بندی خاص خود، بطلان دور و تسلسل را به عنوان مقدمه اثبات واجب مطرح می‌کند؛ اما این صورت‌بندی با اصل برهان ابن‌سینا همخوانی ندارد. اشکالی که صدرالمتألهین بر اصل برهان وارد می‌داند، این است که در این برهان، نیاز مجموعه ممکنات به علت خارجی، مبنای اثبات وجود واجب قرار گرفته، حال آن‌که این مجموعه، مجموعه‌ای اعتباری است و به علتی حقیقی نیاز ندارد. از نظر ملاصدرا این اشکال می‌تواند برهان ابن‌سینا را از حیطه براهین معتبر خارج سازد، از این ‌رو او می‌کوشد با ارائه صورت‌بندی دیگری به این برهان اعتبار بخشیده و آن را به برهانی تبدیل سازد که دارای بیش‌ترین قرابت با شیوه صدیقین است. در این مقاله اثبات می‌شود که ابن‌سینا نیز چون ملاصدرا مجموعه ممکنات را امری اعتباری می‌داند ولی وجود واجب را بدون استعانت از بطلان تسلسل اثبات می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Avicenian Argument and Non – dependence on the Falsity of Infinite Regress: A Defense of Ibn Sina’s Argument Against Mulla Sadra’s Objections

نویسندگان [English]

  • Zahra Jalali 1
  • Mohsen Javadi 2
1 PhD student in Islamic Theology, Qom,University, Qom, Iran.
2 professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, QomUniversity, Qom, Iran.