ملاصدرا و نقد مبانی حکمت سینوی درباره ادراک غیر

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.

چکیده

دیدگاه ملاصدرا درباره ادراک غیر، حاصل مطالعه عمیق و نقد جدی آرای ابن‌سینااست و فهم دقیق آن توجه بیش‏تر به این نقدها را می‌طلبد. ابن‌سینا ادراک غیر را حصولی و انطباعی می‏ داند. صدرا این نظریه را مورد انتقاد قرار داده رد می‌کند؛ زیرا آن را مبتنی بر اصولی چون ثبات جوهر جسمانی، انکار مثل افلاطونی و نفی اتحاد عاقل و معقول می‌داند که از نظر وی به هیچ وجه قابل قبول نیست. صدرا برخلاف ابن‏سینا تفسیر خود را از ادراک غیر، بر اعتقاد به حرکت جوهری جسم و نفس، مثل افلاطونی و اتحاد مدرِک با مدرَک استوار می‌سازد و از این رو ادراک غیر را منحصر در ادراک حضوری یعنی حضور صورت شیء نزد مدرک می‌داند. صحت و سقم یا برتری هر یک از این دو دیدگاه درباره ادراک غیر به صحت و سقم یا برتری مبانی و اصول آن بستگی دارد. از میان این چهار مبنا، اتحاد عاقل و معقول از اهمیت خاصی برخوردار است. نظریه‌ای که شالوده آن را وحدت و اصالت وجود تشکیل می‌دهد و نه تنها اندیشه ملاصدرا را از ابن‏سینا، بلکه از سهروردی هم متمایز می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra and the Critique of the Fundamentals of Avicennian Philosophy Concerning the Perception of the Other

نویسنده [English]

  • Mortezã Erfãni
Assistant Professor of Islamic philosophy and theology department, University of Sistan and Baluchestan, Iran.
چکیده [English]

Mulla Sadra’s point of view concerning the perception of other is feasible as a result of profound study and serious critic of Ibn Sina’s ideas and its precise understanding demands more attention to these critiques. Ibn Sina considers the perception of other as acquired and based on impression. Mulla Sadra criticizes this theory and rejects it; because he regards it as based on principles such as permanence of corporeal and sensual substance, denial of Platonic ideas and negation of identity of the knower and the known which is by no means acceptable for him.
Unlike Ibn Sina, Sadra bases his own commentary of the perception of other on the belief in the sustantial movement of body and soul, Platonic Ideas and unity of the subject and object and hence regards the perception of other restricted to intuitive percepion, i.e. the presence of the form of object before the subject. Truth and falsity or superiority of each of these two viewpoints about perception of the other depends on the truth and falsity or superiority of the fundamentals and principles of it. Of these four foundations, the identity of the knower and the known is of the utmost importance. This is a theory which the unity of bieng and principality of being constitutes its basis and not only distinguishes Mulla Sadra’s thought from Ibn Sina, but also from Suhravardi’s thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perception of the other
  • substantial movement
  • Platoinc Ideas
  • identity of the knower and the known
  • Ibn Sina
  • Mulla sadra

عنوان مقاله [العربیة]

نقد ملاصدرا لأصول حکمة ابن ‏سینا بشأن إدراک الغیر

چکیده [العربیة]

إن وجهة نظر صدرالمتألهین بشأن إدراک الغیر جاءت حصیلة التعمق فی آراء ابن ‏سینا و نقدها الجاد و یتطلب فهم هذه النظریة اهتماماً أکثر بهذا النقد. و یری ابن ‏سینا إدراک الغیر حصولیا و انطباعیا غیر أن ملاصدرا ینتقد هذه النظریة و یرفضها، إذ یراها مبتنیة علی أصول غیر مقبولة بتاتا. یبتنی بعض هذه الأصول المهمة المرفوضة علی أسس هی: ثبوت جوهر الجسم و ثبوت جوهر النفس و إنکار المثل الأفلاطونیة و نفی وحدة العاقل و المعقول. إن ملاصدرا خلافا لابن سینا یثبت عکس هذه الأصول حیث یبنی تعلیقه لإدراک الغیر علی أساس الاعتقاد بحرکة الجسم و النفس الجوهریة و المثل الأفلاطونیة و وحدة المُدرِک و المدرَک فیحصر إدارک الغیر فی الإدراک الحضوری أی حضور صورة الشیء عند المدرک. تعتمد صحة و سقم أو فضل کل من هاتین الرؤیتین عن إدراک الغیر علی صحة و سقم أو فضل أصولها و مبادئها. و یمتاز أصل وحدة العاقل و المعقول بأهمیة خاصة من بین هذه الأصول الأربعة؛ حیث یقوم علی أساس وحدة الوجود و أصالته، و لایمیز هذا الأصل بین آراء ملاصدرا و ابن‏ سینا فحسب، بل بین ملاصدرا و السهروردی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • إدراک الغیر
  • الحرکة الجوهریة
  • المثل الأفلاطونی
  • وحدة العاقل و المعقول
  • ابن‏ سینا
  • ملاصدرا